Kuxku Xerok San Andrés eskaut taldearekin inauteriak ospatu ditu
Kaixo! Hemen naukazue berriro Nafarroatik bueltan. Azken geldialdi honetan Atarrabian egon naiz San Andrés eskaut taldearekin, hain zuzen ere, eta zelako jaia bizi nuen!
Heldu nintzenean herria prest zegoen jadanik, jantzia hautsa gabe eta kolorez betea inauteriak ospatzeko. Bertan Mikelats eta Atarrabi berriz aurrez aurre jarri ziren Atarrabiako kaleetan zehar Marirekin. Bi anaiek ongia eta gaizkia irudikatzen dute, Atarrabian, nekazaritza eta industria, herriaren jatorria, dudarik gabe herria zeharkatzen duen ibaiari lotuta. Horregatik, Mari, Mikelats eta Atarrabieren ama, bitartekari eta lotura puntu bezala agertu zen.
San Andrés taldean kontatu zidaten bezala, duela hiru urte EtxeBeltza Elkarteko kideek inauteriei vuelta ematea erabaki zuten bertako jaia, bizilagun guztien artean zabaltzeko eta Atarrabian finkatzeko. Bere istorioa, herriaren jatorrian oinarrituta, berreskuratu zuten ibaia eta hartaz egiten zuten erabilera eztabaidatzen duten bi bandoak elementu nagusi bezala hartuz. Lehenengo bandoa Landakoak dira, Atarrabi ordezkari bezala. Hauek bere laborantzak ureztatzeko ibaia behar zuten. Beste aldetik Industrialak daude Mikelats buru. Bigarren bandoa beranduago iritsi zen eta ibaiaren ustiapena bere oihaletako tindura lotuta zegoenak. Gatazkaren erdian Mari, ama Lurra, agertzen da. Emakume pertsonai bakarra, nortzuk garen eta Lurran oreka mantentzeko garrantzia herritarrei gogorarazteko.
Eskaut taldea, inauteriak gerturatzen direnean, bi bandoetan banatzen da mozorroak prestatzeko. Neri bat aukeratzeko aukera eman zidaten eta Landakoekin joan nintzen jantzia gehiago gustatzen zitzaidalako. Landakoak kuadrozko alkandora, mahonezko prakak eta abarkak jantzita daramate oihalez betetako lepoko eta txano batekin. Mikelatsen taldeak, aldiz txuriz jantzita joaten san ferminetako gerrikoarekin eta oihalak gona moduan eramaten dituzte.
Dena prest izan genuenean bando bakoitza Atarrabiako bi puntu ezberdinetan joan ginen kalejira hasteko. Musikarekin kantari Foru enparantzan elkartu ginen borroka sinbolizatzen duen dantza egiten. Liluratua gelditu nintzen inauteri hauekin.
Gauza bat argi daukat esperientzia honen ostean: San Andrés, prest izan, hurrengo urtean bueltatuko naiz lagunekin!!

Irudia: Jiker
Kaixo! Aquí me tenéis de nuevo de vuelta por Navarra. En esta última parada he estado concretamente en Villava con el Grupo Scout San Andrés y ¡menuda fiesta viví con ellas!
Cuando llegué el pueblo ya estaba preparado, desempolvada la ropa y lleno de colores para celebrar los carnavales. Allí Mikelats y Atarrabi se enfrentaron por las calles de la Villava junto a Mari. Los dos hermanos representan el bien y el mal, la agricultura y la industria, los orígenes del pueblo, que sin duda están unidos al río que atraviesa la villa. Por eso, Mari, madre de Mikelats y Atarrabi, apareció como mediadora y punto de unión entre ambos.
Tal y como me contaron en San Andrés, hace tres años los miembros de la Asociación EtxeBeltza decidieron darle una vuelta a los carnavales. Crear uno suyo, propio, que llegue a los vecinos y venga para quedarse. Recuperaron su historia, basada en el origen de Villava, con el río y los dos bandos que históricamente discuten por el uso que hacían de él: los agricultores, que lo necesitaban para regar sus cultivos, cuyo representante es Atarrabi, y los industriales, que llegaron más tarde y cuyo aprovechamiento estaba ligado a la creación y tinte de sus telas, representados por Mikelats. Para poner orden al conflicto aparece Mari, la diosa madre tierra, figura femenina que se encarga de recordar que somos y pertenecemos a la Tierra y que, sin equilibrio, se muere.
El Grupo Scout, cuando llegan los carnavales, se divide en dos bandos para preparar los disfraces. A mí me dieron la opción de elegir uno y decidí ir con los agricultores porque el traje me gustaba más. Los agricultores llevan una camisa de cuadros, pantalones de mahón y abarcas junto a un collar y sombrero cubiertos de tiras de tela. Los del grupo de Mikelats, por otro lado, van vestidos de blanco con la faja de San Fermín y las telas a modo de falda.
Cuando tuvimos todo listo fuimos a diferentes puntos de Villava para empezar la kalejira. Cantando con la música nos juntamos en la plaza de los Fueros para bailar el baile que simboliza la guerra entre ambos bandos. Me quedé alucinado con estos carnavales.
Tengo una cosa clara después de esta experiencia: San Andrés, preparaos, ¡el año que viene volveré con amigos!
atarrabia inauteriak kultura kuxku xero nafarroa ohiturak san andrés villava